Ethereum, 2013 Kuzey Amerika Bitcoin Konferansında Vitalik Buterin tarafından tanıtılan, blok zincir üzerinde akıllı uygulama çalıştırmaya olanak sağlayan merkeziyetsiz ve açık kaynak kodlu bir blok zincir projesidir. Ethereum sahip olduğu altyapı ile ERC-20, ERC-721 gibi birçok token standardında ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır. Ethereum blok zincirinin yerel kripto para birimi ise Ethereum (ETH)’dur.
Ethereum Projesi
Ethereum, Bitcoin’den sonra ortaya çıkan ve blok zincir üzerinde akıllı sözleşme oluşturmaya olanak sağlayan bir blok zincir projesidir. Ethereum projesi 2014 yılında duyurulması ile hızla gelişmiş ve kripto para dünyasında halihazırdaki birçok sektör ve yeni tokenların oluşmasına olanak sağlamıştır.
Ethereum projesi süreç içerisinde birçok zorluk ile karşılaşmış ve birçok yeni alanın doğmasına olanak sağlamıştır. Ethereum blok zinciri üzerinde akıllı sözleşme oluşturabilme özelliği ile merkeziyetsiz finans trendini başlatmış ve bu alanın oldukça büyük bir sektör haline gelmesine yardımcı olmuştur.
Ethereum projesi ilk olarak Proof of Work algoritması ile çalışmaya başlamış daha sonradan Eylül 2022 yılında Proof of Stake algoritmasına geçmiştir. Ethereum Merge olarak adlandırılan bu süreç, Ethereum projesinin daha ölçeklenebilir, hızlı, ucuz ve merkeziyetsiz bir şekilde çalışması için atılan adımların başlangıcıdır.
Ethereum daha ölçeklenebilir bir yapı ile kullanıcılarına daha hızlı ve daha ucuz bir deneyim yaşatmayı hedeflemektedir. Bütün bu hedeflerin yanı sıra diğer projelerin aksine Ethereum bu yapıyı merkeziyetsiz bir şekilde oluşturmayı hedeflemektedir.
Ethereum Kurucuları Kimlerdir?
Ethereum 2014 yılında Vitalik Buterin tarafından geliştirilen ve sonraki süreçte Mihai Alisie, Anthony Di Iorio, Charles Hoskinson ve Gawin Wood gibi birçok isimden destek bulunup geliştirilmiştir.
Geliştirme aşamasından sonra blok zincirin işlerliğini sağlamak üzere kâr amacı gütmeyen, Ethereum Vakfı kurulmuştur. Ethereum projesine ilk sermaye yatırımları 2014 yılının temmuz ayında yapılan çevrimiçi talep toplama yöntemiyle sağlanmıştır. Bu talep toplamada Ethereum alımları Bitcoin ile takas yolu ile yapılmıştır.
Ethereum Tarihi
- Ethereum ilk olarak Kuzey Amerika Bitcoin Konferansında, Ethereum kurucusu Vitalik Buterin tarafından tanıtımı yapılan bir sistemdir. Genel olarak bir alt coin statüsünde görülse de Ethereum esasında blockchain teknolojisinin gelişmesini ve daha fazla alanda kullanılmasını amaçlayan bir yenilikçi bir sistemdir. Ethereum geliştirme sürecinin ardından Temmuz 2015 tarihinde piyasaya çıkmış ve hızla popülerlik kazanmıştır. Ethereum resmi web sitesi ethereum.org/tr/ linki üzerinden ziyaret edilebilir.
- 2016 yılında bir yazılım hatasından kaynaklı olarak hackerlar, akıllı kontrat ile çalışan bir girişim fonu olan DAO’dan (Decentralized Autonomous Organization) yaklaşık 50 milyon ABD doları (3,6 milyon ETH) çaldı. Bu hack sonrası Ethereum blok zinciri sert çatallanarak, hack olayını geri sarıp yoluna devam etti. Bu süreçte eski zincir Ethereum Classic olarak hayatına devam etti.
- 2017 yılında Ethereum blok zinciri üzerinde ERC-20 standardı oluşturularak geliştiricilerin uygulamalar ile uyumlu tokenlar geliştirmesi kolaylaştırıldı. 2017 yılında Ethereum üzerinde ilk merkeziyetsiz finans uygulaması olan MakerDao faaliyete geçti ve DAI stabil kripto para birimini piyasaya sürdü. Yine aynı yıl ETH ilk kez 100 ABD doları seviyesini aştı.
- 2018 yılında ise merkeziyetsiz finans alanında Compound ve Uniswap gibi platformlar hayata geçti. ETH, 2018 Ocak’ta ilk kez 1000 ABD doları seviyesini aştı, daha sonra tekrar 100 $’ın altına geriledi.
- 2020 yılında yaşanan DeFi popülaritesi ile Ethereum üzerinde birçok uygulama ortaya çıktı. Ethereum 2020 yılında ETH 2.0 geçişi için Beacon zincirini başlatacağını duyurdu. Ethereum 2.0 ile Proof of Work algoritmasından Proof of Stake algoritmasına geçmesi planlanmıştı. 2020 yılında Covid-19 salgını sonrası piyasada yaşanan yükselişler ile Ethereum 2021 yılında 4500 dolar seviyelerine kadar yükselmiştir.
Ethereum Nasıl Çalışır?
Ethereum, Bitcoin ağında olduğu gibi merkezi bir sunucu yerine “düğümler (node)” olarak katılan kullanıcılar sayesinde dünya çapında dağıtık bir şekilde çalışmaktadır. Bu çalışma şekli, blok zincir ağını merkeziyetsiz ve saldırılara karşı son derece dirençli hale getirmektedir. Böylece Ethereum blok zinciri üzerindeki bir düğümün çalışmaması durumunda ağ üzerindeki diğer düğümler sistemi ayakta tutabilmektir.
Ethereum, temelde Ethereum Sanal Makinesi (EVM) adı verilen bir bilgisayarı çalıştıran bir merkeziyetsiz sistemdir. Ethereum blok zinciri üzerinde düğüm oluşturan her bir doğrulayıcı merkeziyetsizliğe katkı sağlarken, ağ üzerindeki her işlemin birer kopyasını tutmaktadır. Birbirinden farklı kişiler tarafından tutulan bu kopyalar her blok sonrası güncellenerek birbirleri ile senkronize olabilmektedir.
Ağ üzerinde gerçekleştirilen eylemler “işlem” olarak kabul edilir ve Ethereum blok zincirindeki bloklar içinde saklanır. Doğrulayıcılar, bu blokları ağa bağlamadan önce işlem geçmişi ve kayıtlardaki doğrulukları kontrol ederler. Blok zincir üzerinde işlem doğruluğunu konusunda fikir birliğinin korunması için Proof of Stake (Hisse Kanıtı) algoritması kullanılmaktadır. Bu algoritma ile doğrulayıcı düğüm olmak için min 32 ETH kilitlenmesi gerekmektedir. Kilitlenen 32 ETH’dan sonra ağ ile senkronize olup, blok zincir üzerine bloklar eklenmeye başlanabilmektedir.
Ethereum tıpkı Bitcoin gibi şeffaf bir blok zincir yapısına sahiptir. Ağ üzerindeki bütün işlemler üçüncü kişiler tarafından görülebilir ve incelenebilmektedir (etherscan.io). Ancak bütün bu şeffaflığa rağmen Ethereum blok zinciri kullanıcılar için anonimlik de sağlamaktadır.
Ethereum blok zinciri üzerinde işlem yapabilmek için cüzdanınızda bir miktar ETH bulunması gerekmektedir. Ağ üzerinde gerçekleşen her bir işlem o anki arz talep ve yoğunluk dengesine göre bir miktar işlem ücreti ile gerçekleşmektedir. Her işlem, söz konusu işlemi başlatan kullanıcı tarafından ödenen “gaz” adı verilen bir ücretle gelir. Gaz, esasen bir limit görevi görür ve bir kullanıcının işlem başına yapabileceği eylem sayısını kısıtlar. Ayrıca gaz ücreti ağ spamlerini önlemek için de oldukça caydırıcı bir işlevi mevcuttur.
ETH, diğer kripto paralar gibi sınırlı bir arzı mevcut değildir. ETH arzı yıllık belirli bir enflasyon oranına göre artmaktadır. Bu oran o an doğrulayıcı olmak için kilitlenen ETH’ler ile ters orantılıdır. PoS mekanizmasında yeni ETH’lar stake ödülleri şeklinde dolaşıma girecektir. Ancak Ethereum üzerinde ağ kullanımına göre her işlem ücretinin bir kısmı yakıldığı için ETH bazı durumlarda deflasyonist bir yapıya bürünebilir.
Ethereum işlem ücretleri ağ etkinliğine bağlı olarak oldukça yüksek olabilmektedir. Bunun nedeni, bir bloğun toplam gaz kapasitesinin sınırlı olmasıdır. Sonuç olarak işlemlerini hızlı gerçekleştirmek isteyen kullanıcılar daha yüksek gas ücreti ödeyerek işlemlerini daha hızlı gerçekleştirilebilmektedir. Eğer bu durum birçok kullanıcı tarafından yapılıyorsa ağ üzerinde genel olarak işlem ücretleri talebi düşürmek için yükselmektedir. İşlem ücretlerinin talebe göre şekillenmesi ile ağ daha sağlıklı ve uzun ömürlü çalışabilmektedir.
ERC – 20 Nedir?
ERC-20, Ethereum blok zinciri üzerinde token yaratmak için kullanılan bir standart biçimidir. 2015 yılında Ethereum geliştiricisi Fabian Vogelsteller tarafından önerilen, ERC-20 standardı, bir tokenın Ethereum ekosisteminde nasıl çalışacağı, arzını ne kadar olacağı gibi birçok kurallar dizisinin temelini betimlemektedir. Daha basit bir anlatım ile ERC-20, Ethereum blok zinciri üzerinde birbiri ile aynı özelliğe sahip token yaratmak için temel kuralların belirlendiği bir standart olarak tanımlanmaktadır.
Ethereum Madenciliği ve Proof ve Stake
Ethereum blok zinciri ilk çıktığı zaman Proof of Work algoritması ile çalışan bir yapıya sahipti. Ağ üzerinde tıpkı Bitcoin blok zincirinde olduğu gibi cihazlar ile ağa katılan madenciler blok zincire blok eklemekte ve ağın güvenliğini sürdürmekteydiler. Ancak Ethereum, Merge ile PoW algoritmasından PoS algoritmasına geçişi ile Ethereum blok zincirinde madencilik faaliyetleri sonlanmıştır.
Ethereum PoS ile blok zincir üzerinde doğrulayıcı düğüm olabilmek için 32 ETH kilitlemek gerekmektedir. PoS ile çalışan diğer blok zincirlerin aksine merkeziyetsizliği daha d ön plana çıkarmak amacıyla tam düğüm için minimum ve maksimum gerekli olan ETH sayısı 32’dir. Yani 32’den fazla ETH kilitleyen bir düğümün söz hakkı yine 32 ETH üzerinden hesaplanır. Böylece Ethereum blok zinciri üzerinde daha merkeziyetsiz bir yapı oluşması hedeflenmektedir.
Ethereum Merge Nedir?
Ethereum Merge, Eylül 2022 tarihinde gerçekleşen ve Ethereum ana zincirinin PoW algoritmasından PoS algoritmasına geçişine verilen isimdir. Merge temelde PoW zincirinin PoS zinciri olan Beacon Chain şeklinde gerçekleşmiştir. Ethereum Merge güncelleştirmesi ile ana ağ üzerinde madencilik faaliyetleri sonlanmıştır. Ethereum Merge, Ethereum blok zincirinin uzun vade de daha ölçeklenebilir olmak adına atılan adımlardan ilki olarak anılmaktadır.
Ethereum Merge güncelleştirmesinin sorunsuz bir şekilde aktif edilmesi ile Ethereum’u uzun ve geliştirme odaklı bir yol haritası beklemektedir. Ethereum Merge toplam 5 evreden oluşan ve Ethereum’un potansiyel yol haritasının başlangıç aşamasıdır. Merge sonrası yol haritasında sırasıyla; Surge, Verge, Purge, Splurge başlıkları yer almaktadır.
Ethereum’un Avantajları
- Akıllı Kontrat Geliştirebilme
- Güçlü Geliştirici Topluluğu
- Gelişmiş Ekosistem
Ethereum, merkeziyetsizlik ve gizlilik gibi avantajlarının yanı sıra geliştiriciler ve kullanıcılar için birçok avantaja sahiptir. Ethereum blok zincirinin en büyük avantajı akıllı kontrat destekli bir yapıya sahip olmasıdır. Blok zincir üzerinde akıllı kontrat desteği ile birçok proje veya token kolaylıkla yaratılabilmektedir.
Ethereum birçok kullanıcı için varlıklarını değerlendirebileceği güvenli bir liman olarak da diğer blok zincirlerle kıyasladığımızda oldukça önemli bir avantaja sahiptir. Ethereum blok zinciri üzerindeki geliştirici topluluğunun oldukça büyük ve birçok alanda en planda yer alması, Ethereum’u birçok kullanıcı tarafından tercih edilen bir blok zincir projesi haline getirmektedir.
Ethereum blok zinciri akıllı kontrat desteği ile yaratılan uygulamalar açısından da oldukça zengin bir ekosisteme sahiptir. Ethereum üzerinde Dex, lending platformları gibi birçok uygulamanın olması kullanıcı deneyimi ve ekosistem çeşitliliği açısından ciddi bir avantaj oluşturmaktadır. Ethereum blok zinciri üzerinde Aave gibi lending platformları üzerinden yatırımcılar kolayca borç alıp-borç verebilmekte ya da Uniswap gibi merkeziyetsiz borsalar üzerinden basit bir şekilde alım satım yapabilmektedir.
Ethereum’un Dezavantajları
- Yüksek İşlem Ücreti
- Ölçeklenebilirlik Problemleri
Ethereum blok zinciri birçok alanda öncü olmasına rağmen bazı dezavantajlara sahiptir. Bu dezavantajlardan en önemlisi bazı durumlarda ağ üzerindeki işlem ücretlerinin oldukça yüksek olmasıdır. Ancak bu durum Ethereum blok zinciri üzerindeki merkeziyetsiz yapı gereği arz talep dengesine göre şekillenmektedir.
Ethereum blok zinciri özelinde bir diğer dezavantaj ise ölçeklenebilirliktir. Ethereum blok zinciri hali hazırda işlem kapasitesi diğer blok zincirlere kıyasla daha düşük kalabilmektedir. Üzerindeki kullanıcı yoğunluğu ve hızını düşündüğümüzde Ethereum geri planda kalabilmektedir. Ancak diğer projeler Ölçeklenebilirlik paradoksu olarak adlandırılan, güvenlik, merkeziyetsizlik ve ölçeklenebilirlik kavramlarından en az birinden vazgeçmektedirler.
Ethereum ise bu üç kavramı aynı anda çalıştırabilmesi hedeflemektedir. Ethereum 2.0 ile girilen yol haritasında, blok zincirin ölçeklenebilirliği için birçok adımın atılması ve zincirin daha hızlı, ucuz ve işlem kapasitesi yüksek bir şekilde çalışması planlanmaktadır.
Ethereum’un Geleceği Nasıl?
Ethereum hem token hem de blok zincir olarak oldukça parlak bir geleceğe sahiptir. DeFi, NFT, Metaverse gibi birçok alanda lider projelere ev sahipliği yapan blok zincir barındırdığı teknoloji ile eşsiz bir deneyim sunmaktadır. Ethereum blok zinciri üzerinde geliştirilen oyun ve uygulamalar ile blok zincir ve ETH oldukça fazla kullanılmaktadır.
Ethereum 2.0 geçişi ile daha hızlı, ucuz ve merkeziyetsiz bir yapıya kavuşması planlanmaktadır. Ethereum yol haritasında ikinci katman (Layer-2) hatta üçüncü katman (Layer-3) projeleri ile birbiri içerisine geçmiş çoklu bir blok zincir olmayı hedeflemektedir. Ethereum bu çoklu yapısı ile hemen hemen her kullanıcı düzeyine hitap etmektedir.
Ethereum projesi NFT, Metaverse gibi kategorilerine birçok kurumsal şirketin yatırım yapması ve ilgi göstermesi ile daha da popülerlik kazanmaktadır. Ağ üzerinde kullanımı ve yerel para birimi olmasından kaynaklı ETH coin ciddi bir ağırlığa sahiptir.
Ethereum Tabanlı Altcoinler Nelerdir
Ethereum ERC-20 standardı ile kendi blok zinciri üzerinde birçok tokena ev sahipliği yapmaktadır. Ethereum tabanlı bazı popüler altcoinler şu şekildedir:
- Uniswap (UNI)
- Compound (COMP)
- Apecoin (APE)
- Aave (Aave)
- Axie Infinity (AXS)
- Ethereum Name Service (ENS)
- Curve (CRV)
- Chainlink (LINK)
- Sandbox (SAND)
- Decentraland (MANA)
Ethereum Güvenli mi?
Ethereum kullandığı dağıtık defter teknolojisi ve bağımsız doğrulayıcı sayısı ile oldukça güvenli bir yapıya sahiptir. Ethereum ayrıca kötü niyetli doğrulayıcılar için geliştirilen slahing mekanizması ile blok zincirin güvenliğini daha da artırmaktadır.
ETH Coin Nedir?
ETH coin, Ethereum blok zincirin yerel kripto para birimidir. Blok zincir üzerinde tam düğüm oluşturmak ve işlem ücretlerini karşılamak için kullanılmasının yanı sıra ETH coin birçok DeFi uygulamasında teminat olarak da kabul edilmektedir.
Ethereum Yorum
Ethereum, 2014 yılında geliştirilmeye başlanmasından sonra blok zincir teknolojisine getirdiği başta akıllı kontratlar olmak üzere birçok yeniliğe öncülük etmiştir. Ethereum ile ortaya çıkan bu gelişmeler Ethereum Yorumlarının da çeşitlenmesinde öncülük etmiştir. Bitcoin blok zincirinde hızlı ve ucuz bir şekilde transfer yapabilirken, Ethereum ile bu hız ve ucuzluk daha da gelişmiştir. Ethereum bunların yanı sıra blok zincir üzerinde uygulama çalıştırabilme kabiliyeti ile DeFi, NFT ve Metaverse gibi birçok alanın doğmasına ev sahipliği yapmıştır. Ethereum barındırdığı teknoloji ve yüksek kullanım alanı ile oldukça pozitif bir gelecek çizmektedir.
Yıllara Göre Ethereum Fiyatı
Ethereum fiyatı piyasadaki talep dengesi ve diğer etkenlere göre değişiklik göstermektedir. Özellikle Ethereum’un çıkış tarihi olan 2015 yılından günümüze kadar olan süreçte yıllara göre Ethereum fiyatları hızlı bir şekilde yükselmiştir. İlk dönemlerde oldukça düşük olan Ethereum fiyatları zamanla artış göstermiştir. 2015 yılında piyasaya çıktığında oldukça düşük olan Ethereum fiyatı zaman içerisinde popülerliğinin artması ile şu şekilde değişiklik göstermiştir:
| Yıllara Göre Ethereum Fiyatı | ETH/USD (ABD Doları) | ETH/TRY (Türk Lirası) |
|---|---|---|
| 2015 Yılı Ethereum Fiyatı | 0,31 | 0,72 |
| 2016 Yılı Ethereum Fiyatı | 8,16 | 28,72 |
| 2017 Yılı Ethereum Fiyatı | 741 | 2808 |
| 2018 Yılı Ethereum Fiyatı | 130 | 687 |
| 2019 Yılı Ethereum Fiyatı | 128 | 760 |
| 2020 Yılı Ethereum Fiyatı | 737 | 5.475 |
| 2021 Yılı Ethereum Fiyatı | 3675 | 48.400 |
Ethereum Fiyatı Nasıl Belli Olur?
Ethereum fiyatı teorik olarak arz ve talep ilişkisine göre belirlenmektedir. Ethereum özelinde piyasadaki arz miktarı belirli olduğundan, fiyat dengesi piyasadaki risk iştahına ve talebe göre belirlenmektedir. Piyasalardaki genel talebi ise birçok unsur etkilemektedir. Bunlar:
- Merkez bankası faiz kararları
- Jeopolitik gerginlikler
- Global ekonomik krizler
- Piyasalardaki risk iştahı
gibi etkenler Ethereum fiyatında oldukça etkilidir. Piyasalardaki risk iştahına göre oluşan Arz-talep dengesi, alıcı ve satıcının belli bir üründe karşılıklı olarak fiyat konusunda karar kılmasıdır. Ethereum fiyatını belirleyen unsur da burada başlar; insanlar Ethereum almaya başladıkları zaman (dolaşımdaki Ethereum miktarının sınırlı olmasından dolayı) değeri artmaya başlar, satmaya başladıklarında ise değeri düşer. Kısacası Ethereum’a olan talep arttığında (risk iştahı) fiyatlar artarken talep azaldığında fiyat da düşüş trendine girer.
Anlık olarak Ethereum Fiyat Hesaplama için ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
Ethereum ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Ethereum yatırımı yapmak isteyen kişilerin büyük bölümü Ethereum ile ilgili belirli sorulara yanıt aramaktadır.
Ethereum Ne Zaman Çıktı?
Ethereum 2014 yılında Vitalik Buterin tarafından geliştirilen ve 2015 Temmuz ayında piyasa çıkan bir kripto para ve blok zincir projesidir.
Ethereum’u Kim Kurdu?
Ethereum, Vitalik Buterin önderliğinde Mihai Alisie, Anthony Di Iorio, Charles Hoskinson ve Gavin Wood gibi birçok kişiden oluşan bir ekip tarafından geliştirilmiştir. Ancak bu kadroda ana kurucu Vitalik Buterin’dir
Ethereum İlk Çıktığında Ne Kadardı?
Ethereum ICO fiyatı 0.31 dolardı.
Ethereum Gelecekte Ne Olur?
Ethereum, halihazırdaki 2.0 yol haritası ve Layer-2 (ikinci katman) projeleri ile oldukça ucuz ve hızlı bir yapıya kavuşmaktadır. Bu sebeple gelecekte Ethereum kullanımı ve ihtiyacı artacağı düşünülmektedir.
Ethereum Nerede Kullanılır?
Ethereum, blok zincir üzerinde işlem ücretlerini ödemenin yanı sıra doğrulayıcı düğüm oluşturmak içinde kullanılmaktadır. Ekosistem içerisinde, merkeziyetsiz borsa ya da lending platformlarında teminat için de kullanılmaktadır.
Ethereum Hangi Ağdan Çekilir?
Ethereum köprüler ile birçok blok zincir üzerine yayılmış olmasına rağmen en çok Ethereum blok zinciri üzerinde kullanılmaktadır. Kripto borsalar üzerinden de Ethereum blok zinciri üzerinden ETH çekebilirsiniz.
