RWA’lar, finans sektöründe likiditeyi artıran ve likidite verimliliğini yükselten yeni fırsatlar sunarak, geçici bir trendden ziyade kalıcı bir dönüşümün işaretlerini taşıyor.
Bitwise Asset Management’ın 10 Aralık raporuna göre[1], tokenize edilmiş RWA’ların piyasa değeri 2025’te 50 milyar doları aşacak. 2029’da ise Bitcoin, 18 trilyon dolarlık altın piyasasının yerini alarak 1 milyon dolardan işlem görecek. Bu, RWA’ların kripto dünyasında genişlemenin yeni odak noktası haline geldiğini ortaya koyuyor.
RWA’lar, finans sektöründe likiditeyi artıran ve likidite verimliliğini yükselten yeni fırsatlar sunarak, geçici bir trendden ziyade kalıcı bir dönüşümün işaretlerini taşıyor.
Stabil Kripto Paralar (Stablecoins)
Stabil kripto paralar, fiat paraların dijital karşılıkları olarak işlev görür. Fiat paralarla “peg” edilerek (sabitlenen) stabil kripto paralar, gerçek dünyadaki varlıklarla birebir dönüştürülebilir. Bu özellik sayesinde, Stabil kripto paralar, RWA sektöründe en yaygın kullanılan varlık türlerinden biridir.
Fiat Destekli Stabil Kripto Paralar (Fiat-backed Stablecoins)
- USDT (Tether): ABD Hazine tahvilleri ve nakit varlıklarla desteklenir. Yüksek likiditesi ve güvenilirliği ile öne çıkar.
- USDC (Circle): Tamamen nakit ve ABD Hazine bonoları ile desteklenir. DeFi protokollerinde yaygın olarak kullanılır.
- BiLira (TRYB), Türkiye’den çıkan yenilikçi bir stablecoin projesidir. TRYB, Türk Lirası’na 1:1 oranında sabitlenmiştir.
Emtia Destekli Stabil Kripto Paralar (Commodity-backed Stablecoins)
Blokzincir, emtia ticaretini dijitalleştirerek yeni fırsatlar sunmaktadır.
RWA (Gerçek Dünya Varlıkları) bağlamında emtialar aşağıdaki varlık sınıflarını içerebilir; Değerli metaller (Altın, gümüş) – Enerji kaynakları (Petrol, doğal gaz) –
Tarım ürünleri (Buğday, mısır, kahve) – Endüstriyel metaller (Bakır, demir)
Öne Çıkan Emtia Destekli Stabil Kripto Para Projeleri
- PAXG (Paxos Gold): 1:1 oranında fiziksel altın ile desteklenen dijital bir varlık olan PAXG, kullanıcıların fiziksel altını dijital ortamda transfer etmelerini sağlar. Bu, yatırımcılara altına yatırım yapmanın kolay ve güvenli bir yolunu sunar.
- XAUT (Tether Gold): 1 ons fiziksel altın ile desteklenen XAUT, yatırımcılara altını dijital olarak saklama ve uluslararası pazarlarda kullanım imkânı tanır. XAUT, altınla desteklenen dijital bir varlık olarak, yatırımcıların altın yatırımını daha verimli hale getirir.
- CROPTO (CROW, CROF, CROB, CROC): Tarım ürünlerini, başta Buğday, Fındık, Arpa ve Mısır olmak üzere Ethereum tabanlı token’larla dijitalleştirip yatırımcılara sunan ilk platformdur. Cropto Buğday, Fındık, Arpa ve Mısır Token’ları güvenli depolarda uygun koşullarda muhafaza edilen Buğday, Fındık, Arpa ve Mısır tarım ürünlerinin 1 kg’a karşılık 1 adet üretilerek oluşturulmaktadır. Cropto Tarım Token’larının fiyatları, tarım ürünleri fiyatları ile ilişkili bir şekilde şekillenmektedir.
Dünyada Öne Çıkan RWA Projeleri
- Centrifuge, gerçek dünya varlıklarını dijitalleştirerek tokenleştiren bir DeFi projesidir. Fatura, gayrimenkul ve telif hakları gibi varlıklar, finansmana erişimi kolaylaştırmak için teminat olarak kullanılabiliyor ve ticaret döngülerini hızlandırır.
- Maple Finance, DeFi borç verme platformu olarak kurumsal borçlulara teminatsız krediler sağlıyor. RWA likidite havuzlarıyla geleneksel varlıkları dijitalleştirerek lender’lara yatırım fırsatları sunuyor.
- Polymesh, düzenlemelere uygun güvenli varlıkların dijitalleştirilmesi için özel olarak tasarlanmış bir blockchain sunuyor. Yönetişim, kimlik, uyum ve gizlilik sorunlarını çözerek yeni finansal araçların önünü açıyor ve kurumsal düzeyde güvenli varlık yönetimi sağlıyor.
- Ondo Finance, değerli metal ticaretini tokenleştirerek yatırımcılara yeni fırsatlar sunuyor. Altın gibi emtiaları dijitalleştirerek yatırımcıların erişimini kolaylaştırıyor.
- MANTRA Chain, RWA tokenizasyonuna odaklanan optimize bir blockchain altyapısı sağlarken özellikle emlak ve borç finansmanını hedefliyor.
Türkiye’den Çıkan Diğer RWA Projeleri
Huma.Finance, gelir akışlarını tokenize eden ve gerçek dünya varlıklarını (RWA) blockchain ile birleştiren yenilikçi bir platformdur.
Özellikle freelancerlar ve küçük işletmeler için fatura finansmanı gibi uygulamalar sunarak ödeme finansmanında likidite ihtiyaçlarını karşılamayı hedefleyen Huma.Finance, kullanıcıların sabit gelirlerini teminat olarak kullanıp DeFi protokollerinden kredi almasını sağlayarak, ticaret finansmanını daha verimli ve erişilebilir hale getirmeyi amaçlıyor. Son olarak, Solana ve Stellar ağlarına genişleyecek olan platform, tokenize edilmiş RWA’lar üzerinden global ölçekte 38 milyon dolarlık yatırım almıştı. Bu yatırımla, Huma’nın 2025 yılı içinde ödeme finansmanı işlemlerinde 10 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Shipex, denizcilik ve lojistik sektörünü blockchain ile dönüştürerek lojistik varlıkların tokenizasyonuna odaklanan küresel bir projedir. İsviçre, Zug merkezli olarak kurulan Shipex, deniz taşımacılığı ve konteyner nakliyatını dijitalleştirerek maliyetleri optimize etmeyi ve süreçleri daha şeffaf hale getirmeyi hedefliyor. Tokenize edilmiş denizcilik yatırımları, yatırımcılara Gerçek Dünya Varlıkları (RWA) üzerinden modern ve erişilebilir gelir fırsatları sunuyor. Temmuz 2024’te faaliyete geçen şirket, kısa sürede Asya, MENA ve Orta Avrupa’da önemli etkinliklere katılarak uluslararası tanınırlık kazandı.
Singapur’da düzenlenen Token 2049 ve RWA Summit sırasında 6 milyon dolar yatırım alarak büyüme sürecini hızlandırdı. Shipex, Private Round yatırım turunu kapatma aşamasında olup, büyük blockchain ağlarıyla işbirlikleri ve teknolojik altyapı geliştirme çalışmalarına da devam ediyor.
BiLira, 2019 yılında kurulan BiLira, Türkiye merkezli öncü bir kripto teknoloji şirketidir. BiLira, Türkiye blokzincir ekosistemine Türk lirasına endeksli ilk stabil kripto varlık olan TRYB ile giriş yapmış ve TRYB, piyasa değeri açısından Amerikan dolarına endeksli stabil kripto paralar dışındaki en büyük stabil kripto paralardan biri olmuştur. 2024 yılında BiLira, küresel kripto piyasalarına kolay ve güvenilir erişim sağlayan, yatırımcılara gelişmiş finansal araçlar sunan BiLira Kripto isimli kripto borsasını hayata geçirmiştir. Circle Ventures, Ava Labs, 21Shares, Finberg ve Delta Blockchain Fund gibi önde gelen yatırımcıların desteğiyle BiLira, son olarak 125 milyon USD değerlemeye ulaşmıştı.
Cropto, 2023 yılında Türkiye’de kurulan öncü bir kripto teknoloji şirketidir. Tarım ürünlerine dayalı CROW (Buğday), CROF (Fındık), CROB (Arpa) ve CROC (Mısır) token’larıyla güvenli depolarda saklanan ürünler karşılığında yatırım imkânı sunar. 7 farklı borsada işlem gören Cropto, yatırımcılarına fiziksel ürün teslimatı seçeneği tanıyarak tarıma yatırım yapmayı altın ve gümüş gibi kolay ve erişilebilir hale getirmiştir. Bu model, tarım ürünleri fiyatlarının adil oluşmasına ve çiftçilerin hak ettikleri karşılığı almasına katkı sağlarken, bugüne kadar yaklaşık 50 milyon USD işlem hacmine ulaşmıştır.
RWA Tokenizasyonu’nun Türkiye İçin Önemi
Bu projeler, Türkiye’nin finansal ve ticari sistemine yenilikçi çözümler sunarak, ülkenin dijital dönüşümünü hızlandırmaktadır.
Hem yerel hem de global yatırımcılar için yeni fırsatlar yaratırken, finansal kapsayıcılığı artırmakta ve DeFi ekosistemine Türk Lirası entegrasyonu gibi somut adımlar atmaktadır. Türkiye’de Cropto, Huma.Finance ve BiLira gibi projeler, RWA (Gerçek Dünya Varlıkları) alanında öncü girişimler olarak öne çıkmaktadır. Bu projelerin sayısındaki artışla birlikte, Türkiye’nin dünya genelinde RWA tokenizasyonunda öncü ülkelerden biri haline gelmesi mümkündür.
Coingecko verilerine göre, global RWA pazarındaki büyüme ile bu girişimlere düşen stratejik roller daha da önem kazanmaktadır. Bu nedenle, bu tür yenilikçi projelerin yatırım almasının kuvvetle muhtemel olduğu düşünülmektedir ve bu yatırımlar, Türkiye’nin dijital ekonomideki konumunu güçlendirecektir. Bu projeler sadece bireysel katılımcılara değil, aynı zamanda global yatırımcılara da geniş fırsatlar sunarken, Türkiye’nin blockchain ekosistemindeki liderlik potansiyelini artırmaya devam edecektir.
Gayrimenkul (Real Estate) Tokenizasyonu
Gayrimenkul tokenizasyonu, gayrimenkul varlıklarının blok zincir üzerinde tokenize edilerek dijital mülkiyet ve kolay erişim sağladığı yenilikçi bir yöntemdir.
2024 itibarıyla, ABD’de gayrimenkul tokenizasyon pazarı hızla büyüyor. Regülasyonların daha esnek hale gelmesi ve teknolojinin olgunlaşmasıyla 2030 yılına kadar bu pazarın 3 trilyon dolara ulaşacağı öngörülüyor. Tokenizasyon, likiditeyi artırırken işlem maliyetlerini düşürme potansiyeline sahip, ancak ikincil piyasaların eksikliği ve regülasyon kısıtlamaları gibi zorluklarla karşılaşıyor.
Öne Çıkan Projeler
RealT, ABD’deki gayrimenkuller üzerinde yatırımcılara fraksiyonel sahiplik sunuyor. Yatırımcılar, tokenize edilmiş mülklerden kira geliri elde edebiliyor.
Propy, blockchain ile mülkiyet transferini hızlandırıyor ve NFT’ler ile ödeme seçenekleri sunarak küresel gayrimenkul piyasasında kolay erişim sağlıyor.
SolidBlock, gayrimenkul varlıklarını dijitalleştirerek yatırımcılara düşük maliyetle ve hızlı erişim imkanı sunuyor.
Gelecekte, gayrimenkul tokenizasyonunun yaygınlaşmasıyla, gayrimenkuller dijitalleştirilip küçük paylara bölünebilir. Bu sayede yatırımcılar, düşük bariyerli fonlarla daha küçük yatırım paylarına sahip olabilir. Tokenizasyon, yatırımcılara daha erişilebilir ve likit bir pazar sunarak, sektördeki büyük engelleri aşabilir. Bu projelerin artan popülaritesi, gayrimenkul yatırımının daha demokratikleşmesine ve daha geniş bir kitleye ulaşmasına olanak sağlayacağını ön görüyorum.
Sonuç
Özellikle Türkiye, inovatif projeleriyle RWA alanında küresel bir lider olma potansiyeline sahiptir. Bu fırsatı değerlendirmek için hem özel sektör hem de kamu iş birliği kritik öneme sahiptir. İlerleyen süreçte (2025-2028) daha çok RWA projesinin hayat bulacağı bir dönemden geçtiğimizi düşünüyorum. Bir sonraki bölümde RWA sektörünün diğer kullanım alanları ve öne çıkan oyuncuları inceleyeceğim.
