DeFi, merkeziyetsiz (decentralized) ve finans (finance) kelimelerinden oluşan merkeziyetsiz finans işlemlerine verilen genel addır. DeFi hiçbir merkez veya otoriteye bağlı olmayan finansal yapılara verilen addır.
Bitcoin ve Ethereum gibi belli bir merkezi olmayan ve karar verici otoritelerin olmadığı sistemler DeFi için ideal örneklerdir. Fakat finansal araçlar sadece para gönderme ve alma ile sınırlı olmadığı için DeFi denildiğinde daha gelişmiş finansal işlevleri akla getirmek doğru olacaktır. Bunlara arasında kredi alma, kredi verme, merkeziyetsiz borsa, sigorta, alışveriş, pazaryeri ve benzerlerini sayabiliriz. Bu tür daha gelişmiş özelliklere imkan sağlayanlar için borsamızda tokenları bulunan Compound (COMP), Kyber Network (KNC), 0x (ZRX), Bancor (BNT), Synthetix Network Token (SNX), Maker (MKR), Uniswap (UNI) ve Aave (LEND) sayılabilir.
DeFi yapılarında bir şekilde kullanıcılarına güven verici unsurlar olmalıdır. Her ne kadar merkeziyetsiz bir yapı ilgi çekici gelse de bu durum kötü amaçlar için de kullanılabilir. Bitcoin DeFi yapısı bozulmaz ve değiştirilemez bir matematik formülü ile sağlama alınmıştır.
DeFi sistemlerinin tamamında bir neden – sonuç ilişkisi olmalıdır. Yapılabilecek işlemler bellidir ve hangi şartlarda hangi işlemlerin yapılacağı nettir. Bu nedenle DeFi sistemlerinde Akıllı sözleşmeler, merkezsiz uygulamalar ve konsensüs protokolleri önemli yer tutar.
DeFi Hangi Amaçla Ortaya Çıktı?
DeFi, kripto para birimlerinin özgürlük amacıyla ortaya çıkmalarının ardından daha demokratik bir finans sisteminin inşası için başlatılmıştır. DeFi sistemlerinin bir diğer en önemli amacı geleneksel finans sistemlerine erişimi olmayan insanların finans işlerini yapabilmelerini sağlamak.
Dünya üzerinde yaklaşık 1,7 milyar insan geleneksel finans sistemine yani bankacılık işlemlerine erişememektedir. Mevcut finans sisteminin erişemediği bu insanlara DeFi sistemleri erişmeyi amaçlamaktadır.
Banka sistemlerine erişimin de fiziksel engeller olsa da genelde insanların merkezi olan bankalara karşı olan güvensizliği önemli yer almaktadır.
DeFi Farkı Nedir?
DeFi bankaya güveni olamayan kişilerin bankacılık işlemlerini bir otorite tarafından değil de sistemin oluşturduğu bir algoritma üzerinden gerçekleştirilebilmesini sağlamaktadır. DeFi ağlarına bağlı milyonlarca cihaz ile belli bir formül üzerinden yapılambilmesiniz sağlar. Bu nedenle DeFi sistemlerinde bir merkezin müdahalesi imkansızdır. Sistemi kullananlar aynı zamanda sistemin çalışabilmesini sağlamaktadırlar.
Genel olarak DeFi sistemlerinin avantajları yönleri şunlardır:
- Merkeziyetsiz borsaların ortaya çıkmasını sağlamıştır.
- Paraya dayalı bankacılık sistemlerinin herkesçe kullanılmasını sağlamıştır.
- Kullanıcılar arası borç alma ve borç verme işlemlerinin yapılabilmesi sağlamıştır.
- Piyasaya yeni bir kripto para biriminin sunulmasını ve projeler için fon toplayabilmeyi sağlamıştır.
- Yeni kullanılabilir finans gereçlerinin DeFi ile kullanıma sunulabilmesini sağlamıştır.
DeFi Sistemlerinin Avantajı Nedir?
Dünyada yaşanan 2008 krizi sonrası birçok kişi banka ve devlet merkez bankalarına karşı bir güvensizlik duymuştur. Bir merkezin tüm finans enstrümanlarında kurduğu hakimiyet para politikalarına ve her an bankaların dahi zarar edebileceği bir sistem çok eleştirilmişti.
Hükümetlerin sınırsız para basabilmeleri, değerlemeleri değiştirebilmeleri, insanların belli bir formül üzerinden kimsenin müdahale edemeyeceği sistemlere olan ilgisini artırdı.
Bitcoin bu alanda ortaya çıkan en önemli varlık oldu. Merkezi olmayan, binlerce kişinin dahil olması ile hem kullanan, hem yöneten olabilecekleri bir DeFi yapılanmasıydı.
Merkezi otorite ihtiyacı duyulmayan blockchain ile, finans alanı daha özgür olmaya başladı. Kullanıcılar kendi varlıklarını muhafaza edebiliyor ve aracı olmadan bir başkasına, gizlilik ilkesi ile gönderebiliyorlar.
DeFi Kullanım Alanları Nelerdir?
DeFi, geleneksel finans sistemlerinden daha iyi bir sistem sunacağını iddia etmektedir. Bu nedenle geleneksel finans sistemlerinden avantajlı olan kullanım alanları bulunmaktadır. Bunlar genel hatları ile:
- Dünyanın her yerine çok ucuz, hızlı ve güvenli para transferi yapabilmek.
- Kurulan borçlanma sistemleri ile kullanıcılar hem borç alabiliyor hem de borç verebiliyorlar.
- Sahip olunan bir bir varlığı tokenlaştırabilme. Böylece o varlığa hem bir değer vermiş hem de transfer edilebilmesini sağlanmaktadır.
DeFi’nin Dezavantajları Nedir?
DeFi birçok yönüyle geleneksel finans anlayışını kökten değiştirecektir. Bu değişimin henüz başında olunması bu sistemin bazı alanlarında hala açık yerlerin olmasına neden olmaktadır.
DeFi sistemlerinin şu an eksik olabilecek iki yönü bulunmaktadır. Dünyanın tamamında kullanılabilir olmayı amaçlasa da şu an için DeFi kullanan kişi sayısı çok azdır.
İkinci bir sorun olarak da, bu denli çok işlemin bir şekilde veri olarak muhafaza edilmesi gerekmektedir. Bu verilerin muhafazası için yeterli bir altyapısı bulunmamaktadır.